Саша носіцца па гразі, пад ногі не глядзіць. А чаго туды глядзець — праца не чакае. У руках масіўныя ланцугі, перад вачыма два «шведы»: Scania і Volvo. Адзін павязе другога, але галоўны над «шведамі» — Саша. Ён эвакуатаршчык, грузавы эвакуатаршчык. Цяжкая работка: то ў гразі, то ў снезе, днём ці ноччу, і ўвесь час трэба кагосьці ратаваць. Але ён не скардзіцца: праца не чакае.
Мы ў Дражні. Тут Саша забірае чырвоную «галаву» — цягач Volvo FH 12, легендарны ва ўсіх адносінах Globetrotter. Сумна, але, здаецца, менавіта для гэтай машыны шлях ужо завяршаецца.
— Колькі ў яе прабег? Сама ўжо не заводзіцца? Тэхагляд на такой сапраўды не пройдзеш...
— Ды мільёны два, — задуменна адказвае Саша. — Сама завядзецца, рухавічок жывы, але тэхагляд — так, не пройдзеш.
Два мільёны — трэба ж.
У Сашы Scania. Ён паркуецца, выстаўляе апарэлі. Размотвае лябёдку, чапляе Volvo. Працэдура пагрузкі залежыць ад розных фактараў і часу можа займаць парадкам. Што трэба ведаць нам: гэта не проста, бо мае сваю спецыфіку — трэба разумець, што і як рабіць, за што можна мацаваць, за што нельга. Аўтамабіль мусіць перавозіцца роўна размешчаным на платформе эвакуатара і надзейна замацаваным — за транспарціроўку ў любым выпадку адказваць кіроўцу.
А яшчэ гэта насамрэч фізічна цяжка падняць, нацягнуць, паднаціснуць — мужчынская справа. Механізмы, гідраўліка — усё гэта выдатна дапамагае, але мышцы таксама працуюць нармальна — у залу можна не хадзіць.
— Далёка паедзем?
— Ды побач — у раён Дружнай.
Загрузіліся, паехалі.
— Надвор’е такое, што працы хоць адбаўляй?
— Так, цяпер сезон. Уначы ездзіў па замове: чалавек па дарозе з Міра затрымаўся — заглух грузавік незразумела чаго. З 23 гадзін шукаў каго-небудзь, я ў гадзіну прыехаў — ён ужо калаціўся ўвесь. Ноч жа — ніхто не спыняецца, а машына не заводзіцца — пагрэцца ён не можа. Дык гэта нічога асаблівага не здарылася — проста заглух, — распавядае Саша, выязджаючы з аўтабазы.
— Калі снегапад — яно заўсёды так. Дзве-тры фуры па акрузе ляжыць, тры-чатыры грузавікі ў кюветах. ДТЗ на гэты раз зашмат. Быццам з’язджае машына на абочыну — яна роўная. А выехаць нельга — снег там глыбейшы, чым здавалася, — працягвае кіроўца.
— Такіх толькі таргануць?
— Гэта як ім пашанцуе. Бывае, таргануць, а бывае, так сядуць, што трэба на СТА ехаць — глядзець падвеску або рухавік.
Па горадзе на грузавіку ехаць нецікава: усе нейкія маленькія, чагосьці мітусяцца, быццам мераюцца трапіць пад колы.
— І не страшна ім пад такую бандуру совацца.
— А не ўсе разумеюць. Дарма: маса сур’ёзная, а раптам што з тармазамі, а раптам што з кіроўцам, плюс «мёртвыя» зоны — я б сам далей трымаўся, не рызыкаваў, — прызнаецца эвакуатаршчык. — Але ў нас людзі нервуюцца на дарозе шмат, быццам хочацца паскандаліць. А калі негабарыт які — тады наогул. Вязу я, разумееш, якую-небудзь бандуру, замінаю яму ехаць.
Саша кажа гэта са смехам. А сам спакойны за рулём, як стары дальнабойшчык: здзівіць — чым ты яго здзівіш, ён такое бачыў.
У горадзе найскладанейшае для такога транспарту — пуцеправоды. Мы таксама не адразу зразумелі чаму, але потым дайшло, калі на вуліцы Ваўпшасава пад’язджалі да аднаго такога.
— 4,5 метра на знаку, павінны прайсці, — кажа Саша нягучна.
— У сэнсе павінны? А калі не?
— Ну ўсё, заднім ходам, — смяецца жартаўнік.
— У цябе такое было?
— Не, пакуль не было. Я ўсе масты ў прынцыпе ведаю. Яны звычайна 5 метраў, але ў горадзе ёсць і нестандартныя: вось тут 4,5, ва Уруччы на кальцавой, напрыклад, 4,2. Даводзіцца арыентавацца, таму што працэнтаў 70 замоў у негабарыце. І іх трэба ўзгадняць, атрымліваць дазвол.
Усе ў аўташколе вучылі пункты ПДР аб перавозцы грузаў, і ўсіх яны раздражнялі, таму што «навошта гэта наогул ведаць». Вучыце-вучыце: Саша, бачыце, вучыў і ўсё ведае.
— Што ты самае вялікае вазіў?
— Камбайн. Забіраў яго з нейкай гаспадаркі і вёз у Мінск кіламетраў 200. Вось ён вялікі. Кажуць, 300 тысяч еўра каштуе — нармальна.
— А грузілі як?
— Двума кранамі яго на платформу паставілі, далей справа тэхнікі.
Ехалі-ехалі, прыехалі куды трэба — Саша пайшоў разгружацца. Усё, што прычапіў, зараз трэба адчапіць, — карацей, усё тое ж самае, проста ў адваротным парадку.
— Гэта ж колькі ўсё каштуе: ланцугі, рамяні, усё астатняе? — адцягваем ад працы.
— Ланцугі? 800 рублёў за камплект з чатырох ланцугоў з трашчоткамі. Плюс дамкраты, знакі, правады машыну прыкурыць, у ідэале трэба паліва з сабой вазіць — раптам у кагосьці скончылася. Яшчэ шланг падпампоўкі колаў, кола запасное ізноў жа — калі трэба камусьці памяняць. Эвакуацыя ўсё гэта прадугледжвае: ты прыехаў і вырашыў чыюсьці праблему, усё роўна, у чым канкрэтна яна заключалася, — кажа спецыяліст. — Колькі гэта ўсё каштуе? Ну ў 1000 па курсе можна было ўкласціся.
Пакуль мы абдумвалі ўсё сказанае, ён паспеў зняць Volvo з платформы.
— Пачакай, тысяча — гэта толькі на ўсялякія там ланцужкі? А грузавік сам колькі каштуе?
— У сярэднім эвакуатар абыдзецца тысяч у 25—30 па курсе. Я свой перарабляў, таму крыху танней атрымалася.
— Не зразумеў, яшчэ машыну трэба самому ўмець перарабляць?
— Ну каб танней атрымалася — так. Такая ў заводскім выкананні «штук» 50 каштуе, — тлумачыць Саша. — Гэтая Scania была тэнтаваная. Кузаў скідаеш, на СТА вараць платформу, ставіш лябёдку, едзеш у інстытут, узаконьваеш свой транспартны сродак — і ўсё, едзеш у ДАІ атрымліваць дакументы на эвакуатар.
На гэтым мы з ім у той дзень і развіталіся. Не тое каб з перапуду, проста зручныя замовы не натрапіліся. Але мы сустрэліся пазней.
— Што сёння павязём?
— Пагрузчыкі са Смалявічаў трэба забраць — і ў Хацежына іх, — кажа эвакуатаршчык.
— Зламаліся?
— Не, яны ў парадку, проста трэба адвезці на іншую пляцоўку. Сваім ходам ім зацяжка: хуткасць нізкая, расход паліва вялікі — затратная выйдзе паездка.
— Ці была такая замова ў цябе, якая запомнілася на ўсё жыццё?
— Патэлефанаваў пастаянны заказчык: трэба перавезці пад’ёмнік нажнічны, квадратны такі — ты пэўна бачыў. Дае адрас, кажа: «Жоўты пад’ёмнік — едзь, забяры». Паехаў, забраў. Прыязджаю да заказчыка, а ён кажа: «Гэта не мой». — «Як не твой?! Жоўты ж!» — «Жоўты. Але не мой». Я ногі ў рукі і паляцеў назад — гэта ж, атрымліваецца, крадзеж! Прыехаў, выгрузіў там, дзе ён стаяў. Але гэта нармальна, так? Я выгружаю-загружаю, рабочыя ідуць на абед, вяртаюцца з абеду — нуль рэакцыі, ніхто і не заўважыў, што пад’ёмнік знік. А мой, як высветлілася, за боксам увесь гэты час стаяў.
Яшчэ быў згарэлы грузавік: колы пастралялі, поцягам валаклі — намучыліся.
— Аварыя ці што?
— Не, сам па сабе, грузавікі могуць гарэць: ехаў-ехаў, раптам дым пайшоў з-пад тунэля. Пакуль спыніўся, пакуль выскачыў — усё згарэла, карацей. На дарозе нічога асабліва і не зробіш.
— Будаўнічай спецтэхнікі таксама шмат выпадае вазіць?
— Шмат вазілі раней, яшчэ гады тры таму: пагрузчыкі, усялякія мазы-камазы, трактары. А потым то кавід, то яшчэ што — бізнес пайшоў на спад, у тым ліку будаўнічы. Ну і ў нас працы менш. Бывала, ні дня без замовы не сядзеў, а цяпер, калі не зіма, адна-дзве за тыдзень, — распавядае Саша. — Я ж некалі так у прафесію і трапіў. Напарнік паклікаў: не хочаш, моў, паспрабаваць? Такія часы былі: замоў было столькі, што яму ў адзіночку надакучыла ездзіць, патрэбен быў зменшчык. Ну і ўцягнуўся.
— А да таго чым займаўся?
— Ускрыццё замкоў — сэрвіс такі. Плюс прамысловы альпінізм: бачыў, людзі на вяроўках вісяць? Ну і грузаперавозкі.
— На эвакуатары цікавей?
— Яно не надакучвае, разумееш? Штораз нешта новенькае. З кювета дастаць: дык гэта прыдумай, як зачапіць, як выцягнуць, як пагрузіць — заўсёды крыху рэбус.
Прыехалі — разгружаемся.
У трэці раз мы сустрэліся з Сашам, калі ён з напарнікам узяўся адвезці калекцыйныя аўтобусы на зверку ў ДАІ.
— Яны на хаду, але ўладальнік вырашыў, што прасцей іх даставіць на эвакуатары, чым шукаць двух кіроўцаў, — растлумачыў наш суразмоўца.
Карацей, едзем, працягваем няскончаную размову.
— Дык мала таго, што працы стала менш, людзей у эвакуацыі за гэты час пабольшала, канкурэнцыя вырасла, — адзначае Саша. — Але ўсё роўна бываюць выпадкі, калі людзям патрэбна дапамога, а яны не ведаюць, каму патэлефанаваць. Хтосьці заняты, хтосьці трубку не падняў — паспрабуй знайдзі. Мяне, здараецца, на трасе тармозяць, але гэта не бандыты, проста людзі хочуць тэлефон спытаць — ім трэба нешта перавезці, яны не ведалі, дзе ўзяць эвакуатар, і тут мяне на дарозе ўбачылі.
Яшчэ трэба ўлічваць спецыфіку кожнага эвакуатара: ці рэальна для яго выканаць патрэбную працу.
— У цябе якія тарыфы? Табе выгадней рабіць кароткія ці доўгія паездкі?
— Выгадней, вядома, кароткія, па горадзе. Выезд — 250 рублёў, за дзве гадзіны справіўся — адпачывай. А ў доўгіх выездах аплата за кіламетр — 2,2 рубля плюс пагрузка-разгрузка. Калі нехта за сто кіламетраў зламаўся — гэта рублёў 700 выйдзе. З іх 7,5% — падаткі, плюс адлічэнні ў ФСАН, плюс амартызацыя — 15%, плюс аплата дарог (у сярэднім рублёў 500 за месяц выходзіць), плюс паліва (тысячы паўтары ў месяц).
Калі нехта ляжыць у кювеце, звычайна я выцягваю. Але складзеную фуру магу не ўзяць. Нядаўна ўначы быў такі званок: аўтацягнік нажніцамі склаўся. Я не рызыкнуў: можна дарэмна з’ездзіць. Туды ідуць спецыяльныя машыны, куды сур’ёзнейшыя, якія дакладна дастануць. Але ў іх толькі за выезд 500 долараў з ходу, а за фуру — не ведаю, тысячы дзве, мусіць. Але і тыя машыны каштуюць іншы раз пад сотню.
— А фур жа шмат ляжыць такім надвор’ем — дальнабойшчыкам цяпер наогул несалодка.
— Так, яны вельмі скардзяцца ў размовах.
— Усе цяпер скардзяцца. А ты чаго не жалішся?
— Не ведаю, характар такі. Ну працуеш ты на звычайнай працы, атрымліваеш, умоўна, 1000 рублёў. А тут 1000 можна за ноч зарабіць. Пачынаеш думаць, скардзіцца ці не.
«Onlíner па-беларуску» ў Telegram. Падпісвайцеся, каб не прапусціць нашы новыя тэксты на роднай мове
Перадрук тэксту і фотаздымкаў Onlíner без дазволу рэдакцыі забаронены. ng@onliner.by